Na czym polegają transakcje łańcuchowe?

Na czym polegają transakcje łańcuchowe?
Halina Karpol-Korbecka

Halina Karpol-Korbecka

Prezes CGO Accounting sp. z o.o. / Główna księgowa

Uregulowane w ustawie o VAT transakcje łańcuchowe, są konsekwencją dyrektywy Rady (UE) 2018/1910, wprowadzającej jednolite zasady dotyczące przypisywania transportu towarów do konkretnej dostawy w ramach łańcucha transakcji. Wprowadziła ona wspólną dla państw członkowskich zasadę, zgodnie z którą w przypadku spełnienia określonych warunków transport towarów należy przypisać jednej dostawie w ramach łańcucha transakcji.

Ale co właściwie oznaczają transakcje łańcuchowe? Jak wpływają na rozliczenia VAT? Jak rozpoznać ruchome i nieruchome transakcje handlowe?

W niniejszym artykule znajdziesz odpowiedzi na te i wiele innych pytań, rzucając światło na temat transakcji łańcuchowych i ich wpływ na podatek VAT.

Sprawdź cennik biura rachunkowego.

Transakcje łańcuchowe

Transakcje łańcuchowe – o co w nich chodzi?

Transakcje łańcuchowe to szczególny rodzaj transakcji, w których kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy. W takiej sytuacji uznaje się, że dostawy towarów dokonał każdy z podmiotów biorących udział w dostawie, pomimo że wydanie towaru nastąpiło tylko pomiędzy pierwszym i ostatnim podmiotem w łańcuchu dostaw.

Przykład: Podmiot A zamówił towar u podmiotu B. Podmiot B przyjął zamówienie, jednak nie posiadał fizycznie towaru u siebie, więc zamówił go u podmiotu C. Podmiot C przyjął zamówienie na rzecz podmiotu B, jednak aby zrealizować transakcję musiał najpierw zamówić towar u producenta (podmiotu D). Finalnie podmiot D wysłał towar bezpośrednio do pierwotnego zamawiającego, czyli podmiotu A.

Cechą szczególną transakcji łańcuchowej jest to, że dochodzi tylko do jednego fizycznego wydania towaru i kilku dostaw w rozumieniu prawnym.

Krajowe i międzynarodowe transakcje łańcuchowe

Transakcje łańcuchowe mogą mieć charakter krajowy i międzynarodowy.

Rodzaj transakcji łańcuchowej 
KrajowaWszystkie biorące w niej udział podmioty są zlokalizowane na terytorium jednego kraju i towar ulega przemieszczeniu tylko na terytorium kraju.
MiędzynarodowaPodmioty biorące w niej udział znajdują się na terytorium dwóch lub więcej państw i towar ulega przemieszczeniu pomiędzy dwoma państwami.

Doradztwo podatkowe to jedna ze specjalizacji naszej kancelarii prawnej.

Co to są ruchome i nieruchome transakcje handlowe?

Zgodnie z treścią art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (dalej jako ustawa o VAT), w przypadku gdy te same towary są przedmiotem kolejnych dostaw oraz są wysyłane lub transportowane bezpośrednio od pierwszego dostawcy do ostatniego w kolejności nabywcy, wysyłkę lub transport przyporządkowuje się wyłącznie jednej dostawie.

W powyższej sytuacji mamy do czynienia z tzw. dostawą ruchomą.

Natomiast zgodnie z art. 22 ust. 3 ustawy o VAT dostawę towarów, która:

  1. poprzedza wysyłkę lub transport towarów, uznaje się za dokonaną w miejscu rozpoczęcia wysyłki lub transportu towarów;
  2. następuje po wysyłce lub transporcie towarów, uznaje się za dokonaną w miejscu zakończenia wysyłki lub transportu towarów.

Powyższy przepis reguluje przypadki tzw. dostaw nieruchomych.

Reasumując – przyporządkowanie wysyłki bądź transportu tylko jednej dostawie oznacza, że jest to dostawa „ruchoma”. Pozostałe dostawy są uznawane za „nieruchome”.

Rodzaj transakcji łańcuchowej 
RuchomaJedna transakcja ruchoma, która jest przyporządkowana do organizatora transportu.
NieruchomaPoprzedzająca transakcja ruchoma opodatkowana jest w kraju, z którego towar wyjeżdża. Następująca transakcja ruchoma opodatkowana w kraju,
do którego towar przyjechał.

Identyfikacja dostaw ruchomych i nieruchomych w transakcjach łańcuchowych determinuje rozpoznanie i zastosowanie obniżonej stawki 0% VAT w przypadku eksportu towarów albo wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.

Sprawdź jakie korzyści oferuje firma w USA

Transakcje łańcuchowe - wykres

Transakcje łańcuchowe a podatek VAT

Zagadnieniem o najistotniejszym znaczeniu w praktyce są tzw. unijne transakcje łańcuchowe. Regulują je przepisy art. 22 ust. 2b–2c ustawy VAT.

Mowa o transakcjach, w których towary są wysyłane lub transportowane z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego. W takim przypadku wysyłka lub transport tych towarów są przyporządkowane wyłącznie dostawie dokonanej do podmiotu pośredniczącego.

Sprawdź nasz przewodnik po uldze IP BOX

Podmiot pośredniczący w transakcjach łańcuchowych a miejsce przypisania dostawy

Przez podmiot pośredniczący rozumie się innego niż pierwszy w kolejności dostawcę towarów, który wysyła lub transportuje towar samodzielnie albo za pośrednictwem osoby trzeciej działającej na jego rzecz (art. 22 ust. 2d ustawy o VAT).

W przypadku towarów, o których mowa w art. 22 ust. 2 ustawy o VAT, które są wysyłane lub transportowane z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego, wysyłka lub transport tych towarów są przyporządkowane wyłącznie dostawie dokonanej do podmiotu pośredniczącego. Powyższe wynika z art. 22 ust. 2b ustawy o VAT.

Transakcje łańcuchowe - kalkulacje

Zatem odpowiednie zlokalizowanie podmiotu pośredniczącego ma podstawowe znaczenie, gdyż transport lub wysyłkę danego towaru w tej transakcji łańcuchowej przypisuje się do niego. Ustawodawca wprowadził w tym zakresie domniemanie prawne. Polega ono na tym, że dostawa ruchoma będzie przypisana tylko do transakcji dokonywanej na rzecz podmiotu pośredniczącego

Jednakże od powyższej zasady istnieje wyjątek. W przypadku bowiem, gdy podmiot pośredniczący przekazał swojemu dostawcy numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych nadany mu przez państwo członkowskie, z którego towary są wysyłane lub transportowane, wysyłkę lub transport przypisuje się wyłącznie dostawie dokonanej przez ten podmiot (art. 22c ustawy o VAT).

Jesteś jednym z ogniw w łańcuchu dostaw i nie potrafisz odnaleźć się w przepisach podatkowych?

Świetnie trafiłeś! Nasi eksperci skutecznie doradzą Ci w jaki sposób powinieneś rozliczyć podatek VAT w przypadku transakcji łańcuchowej. Umów się na konsultację już dziś!

Transakcja łańcuchowa – podmiot odpowiedzialny za organizację transportu lub wysyłki towarów

Powyżej przedstawiono zasadę ogólną przypisywania dostawy ruchomej w unijnych transakcjach łańcuchowych. Nie zawsze jednak w transakcji występuje podmiot pośredniczący. Przepisy regulują również zasady przyporządkowania transportu lub wysyłki w transakcjach łańcuchowych w zależności od tego, który z podmiotów w łańcuchu jest odpowiedzialny za organizację transportu lub wysyłki towarów. Można wyróżnić tutaj dwie sytuacje:

  • pierwszy dostawca organizuje wysyłkę / transport
  • ostatni nabywca organizuje wysyłkę / transport
Transakcja, do której należy przypisać wysyłkę/transport (tzw. dostawę ruchomą)
Pierwszy dostawca organizuje wysyłkę / transportDostawę należy przypisać wyłącznie do transakcji, w której podmiot ten uczestniczy (transakcja ruchoma, stanowiącą eksport, który przy zachowaniu odpowiednich warunków, podlega opodatkowaniu stawką VAT 0%).
Transakcje między pozostałymi podmiotami to dostawy nieruchome, opodatkowane w państwie przeznaczenia towaru, a zatem miejscu zakończenia wysyłki lub transportu towarów.
Ostatni nabywca organizuje wysyłkę / transportDostawę należy przypisać do dostawy dokonanej do ostatniego nabywcy.

Sprawdź naszą ofertę obsługi prawnej spółek

Transakcje łańcuchowe – podsumowanie

Ścisła współpraca państw członkowskich to stały element współczesnej gospodarki. Uregulowanie w ustawie o VAT kwestii transakcji łańcuchowych pozwala na uniknięcie stosowania przez państwa członkowskie różnych, często sprzecznych regulacji.

Transakcje łańcuchowe - płatność podatków

Obecna regulacja stanowi konsekwencję wdrożenia dyrektywy Rady (UE) 2018/1910. Ustanowiła ona wspólną dla państw członkowskich zasadę, zgodnie z którą w przypadku spełnienia określonych warunków transport towarów należy przypisać jednej dostawie w ramach łańcucha transakcji.

Jeśli zainteresował Cię powyższy wpis i chcesz wiedzieć więcej na poruszony w nim temat, zapraszamy do współpracy z nami. Specjaliści z naszego biura rachunkowego w Łodzi są do Twojej dyspozycji, skontaktuj się już dzisiaj i daj sobie pomóc.

Transakcje łańcuchowe – często zadawane pytania

Co to są transakcje łańcuchowe?

Transakcje łańcuchowe to serię dostaw tego samego towaru, gdzie towar fizycznie przemieszcza się tylko raz – od pierwszego dostawcy do ostatniego nabywcy, ale prawnie uznaje się wiele dostaw.

Czym różnią się transakcje krajowe od międzynarodowych?

Transakcje krajowe odbywają się w obrębie jednego kraju, podczas gdy międzynarodowe obejmują przemieszczenie towarów między różnymi państwami.

Jakie są ruchome i nieruchome transakcje handlowe?

Ruchome transakcje handlowe to te, w których transport przyporządkowany jest tylko do jednej dostawy w łańcuchu. Nieruchome transakcje dotyczą dostaw poprzedzających lub następujących po transporcie.

Jak transakcje łańcuchowe wpływają na podatek VAT?

W transakcjach łańcuchowych VAT jest rozliczany w zależności od tego, która dostawa jest uznana za „ruchomą”, co może kwalifikować się do stawki 0% w przypadku eksportu.

Kto jest podmiotem pośredniczącym w transakcjach łańcuchowych?

Podmiot pośredniczący to dowolny uczestnik transakcji, który nie jest pierwszym dostawcą, a który organizuje transport towaru.

Jakie znaczenie ma identyfikacja dostawy ruchomej?

Identyfikacja dostawy ruchomej ma kluczowe znaczenie dla określenia, którego uczestnika transakcji dotyczy obowiązek rozliczenia VAT.

Co dzieje się, gdy pierwszy dostawca organizuje transport?

W takiej sytuacji dostawa ruchoma przypisywana jest do transakcji, w której uczestniczy pierwszy dostawca.

Jakie obowiązki mają podmioty w transakcji łańcuchowej?

Każdy podmiot w łańcuchu transakcji musi prawidłowo zidentyfikować swoją rolę i stosownie rozliczyć VAT, zgodnie z przepisami.

Czy transakcje łańcuchowe są zawsze skomplikowane pod względem podatkowym?

Tak, zazwyczaj wymagają one szczegółowej analizy i zrozumienia przepisów, aby prawidłowo przypisać transport i rozliczyć podatek VAT.

Czy potrzebuję pomocy eksperta przy rozliczaniu transakcji łańcuchowych?

Wskazane jest skorzystanie z pomocy ekspertów podatkowych, aby uniknąć błędów w rozliczeniach i zapewnić zgodność z przepisami VAT.

Wyróżniony ekspert

Halina Karpol-Korbecka

Prezes CGO Accounting sp. z o.o. / Główna księgowa
Obsługa cudzoziemców