Ustawa AML ma na celu przeciwdziałanie praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Jakie instytucje się z nią wiążą? Co określają przepisy AML? Wszystko, co warto wiedzieć o AML, omawiamy poniżej.
Spis treści
- Co to jest ustawa AML i czego dotyczy?
- Ograny informacji finansowej wskazane w przepisach AML
- Rola instytucji obowiązanych w przepisach AML
- Krajowa ocena ryzyka w przepisach AML
- Środki bezpieczeństwa finansowego z przepisów AML
- Sankcje z przepisów AML
- Przepisy AML – podsumowanie
Co to jest ustawa AML i czego dotyczy?
Ustawa z 1 marca 2018 roku o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (z ang. Anti-Money Laundering) określa:
- zasady i tryb przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,
- warunki wykonywania działalności gospodarczej przez niektóre instytucje obowiązane,
- podmioty i organy działające w ramach systemu bezpieczeństwa finansowego oraz ich prawa i obowiązki.
Regulacja ma na celu wyeliminowanie zjawiska prania brudnych pieniędzy, czyli wprowadzania do legalnego obrotu pieniędzy uzyskanych z nielegalnych źródeł lub przeznaczonych na finansowanie nielegalnej działalności.
Ograny informacji finansowej wskazane w przepisach AML
Na czele polskiego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu stoją:
- minister właściwy do spraw finansów publicznych jako naczelny organ informacji finansowej;
- Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF)
Do obowiązków GIIF należy m.in.:
- analizowanie informacji dotyczących wartości majątkowych, co do których Generalny Inspektor powziął podejrzenie, że mają one związek z przestępstwem prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu;
- przeprowadzanie procedury wstrzymania transakcji lub blokady rachunku;
- żądanie przekazania informacji o transakcjach i ich udostępnianie;
- przekazywanie uprawnionym organom informacji i dokumentów uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa.
Przy GIIF działa Komitet Bezpieczeństwa Finansowego. Pełni funkcję opiniodawczo-doradczą. Do zadań KBF należy m.in.:
- opiniowanie krajowej oceny ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu,
- wydawanie rekomendacji dotyczących zastosowania wobec danej osoby lub danego podmiotu szczególnych środków ograniczających
- dokonywanie analiz i ocen rozwiązań prawnych z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,
- przedstawienie opinii o potrzebie dokonania zmian przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Rola instytucji obowiązanych w przepisach AML
Instytucje obowiązane to podmioty, które na gruncie przepisów AML są zobowiązane do stosowania określonych środków i narzędzi mających na celu przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Należą do nich m.in.:
- banki krajowe, oddziały banków zagranicznych, oddziały instytucji kredytowych, instytucje finansowe mające siedzibę w Polsce oraz oddziały instytucji finansowych niemających siedziby w Polsce,
- spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa,
- krajowe instytucje płatnicze, krajowe instytucje pieniądza elektronicznego, oddziały unijnych instytucji płatniczych, oddziały unijnych i zagranicznych instytucji pieniądza elektronicznego, małe instytucje płatnicze, biura usług płatniczych oraz agenci rozliczeniowi,
- firmy inwestycyjne, banki powiernicze oraz oddziały zagranicznych firm inwestycyjnych, prowadzące działalność w Polsce,
- zagraniczne osoby prawne prowadzące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność maklerską, w tym prowadzące taką działalność w formie oddziału, oraz towarowe domy maklerskie,
- spółki prowadzące rynek regulowany – w zakresie, w jakim prowadzą platformę aukcyjną.
Do zadań instytucji obowiązanych należy m.in.:
- rozpoznawanie i ocena ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu związanego ze stosunkami gospodarczymi zawieranymi z klientami lub z transakcjami okazjonalnymi realizowanymi przez nich – bazując na danych wdrażają odpowiednie środki bezpieczeństwa finansowego,
- zawiadamianie GIIF o okolicznościach, które mogą wskazywać na podejrzenie popełnienia przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, a także w razie powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że określona transakcja lub określone wartości majątkowe mogą mieć związek z jednym lub drugim z ww. przestępstw,
- przekazywanie GIIF informacji o tzw. transakcjach ponadprogowych, z wyjątkami określonymi w ustawie.
Działania instytucji obowiązanych w zakresie wykonywania przez nie obowiązków ustawowych kontroluje GIIF. Na zasadach określonych w odrębnych przepisach instytucje obowiązane kontrolują również inne organy, m.in. Prezes NBP, KNF, Naczelnicy US.
Krajowa ocena ryzyka w przepisach AML
Krajową ocenę ryzyka opracowuje GIIF, przy współpracy z Komitetem, jednostkami współpracującymi i instytucjami obowiązanymi. Jej aktualność jest weryfikowana, a nie rzadziej niż co 2 lata GIIF opracowuje nową ocenę.
Krajowa ocena ryzyka obejmuje m.in.:
- opis metodyki krajowej oceny ryzyka,
- opis zjawisk związanych z praniem pieniędzy oraz finansowaniem terroryzmu,
- obowiązujące regulacje dotyczące prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu,
- określenie poziomu ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu w Polsce i jego uzasadnienie,
- wnioski.
Krajowa ocena ryzyka podlega akceptacji ministra właściwego do spraw finansów publicznych.
Środki bezpieczeństwa finansowego z przepisów AML
Przepisy AML nakładają na instytucje obowiązane obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa finansowego. Mają na celu ochronę przed ryzykiem, jakim jest wystąpienie prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu. Środki bezpieczeństwa finansowego obejmują:
- identyfikację klienta oraz weryfikację jego tożsamości;
- identyfikację beneficjenta rzeczywistego oraz podejmowanie uzasadnionych czynności w celu m.in. weryfikacji jego tożsamości, struktury własności i kontroli,
- ocenę stosunków gospodarczych
- bieżące monitorowanie stosunków gospodarczych klienta, w tym m.in. analizę transakcji przeprowadzanych w ramach stosunków gospodarczych, badanie źródła pochodzenia wartości majątkowych będących w dyspozycji klienta – w przypadkach uzasadnionych okolicznościami.
W jakich sytuacjach instytucje obowiązane stosują środki bezpieczeństwa finansowego? Oto kilka przypadków:
- nawiązywanie stosunków gospodarczych,
- przeprowadzanie tzw. transakcji okazjonalnej:
- przeprowadzanie gotówkowej transakcji okazjonalnej o równowartości 10 000 euro lub większej,
- podejrzenie prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.
Sankcje z przepisów AML
Naruszenie warunków ustawy AML może skutkować m.in.:
- publikacją informacji o instytucji obowiązanej oraz zakresie naruszenia przepisów ustawy przez tę instytucję w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych,
- nakazem zaprzestania podejmowania przez instytucję obowiązaną określonych czynności,
- cofnięciem koncesji lub zezwolenia albo wykreślenie z rejestru działalności regulowanej,
- zakazem pełnienia obowiązków na stanowisku kierowniczym przez osobę odpowiedzialną za naruszenie przez instytucję obowiązaną przepisów ustawy, przez okres nie dłuższy niż rok,
- nałożeniem kary pieniężnej.
Przepisy AML – podsumowanie
Przepisy AML wprowadzają szereg rozwiązań dotyczących transakcji płatniczych. Służy to zapewnieniu bezpieczeństwo systemu płatności i pewności obrotu gospodarczego.
Jeśli zainteresował Cię powyższy wpis i chcesz wiedzieć więcej na poruszony w nim temat, zapraszamy do współpracy z nami. Specjaliści z naszego biura rachunkowego w Łodzi są do Twojej dyspozycji, skontaktuj się już dzisiaj i daj sobie pomóc.