Grupowe zwolnienia – odprawa i procedura

Grupowe zwolnienia są przeprowadzane, kiedy pracodawca chce rozwiązać stosunek pracy z większą liczbą pracowników z przyczyn niezwiązanych z nimi. Jak wyglądają zwolnienia grupowe krok po kroku? Co z odprawą, okresem wypowiedzenia czy zwolnieniem lekarskim? Wyjaśniamy!

Co to są grupowe zwolnienia?

Grupowe zwolnienia to szczególny rodzaj rozwiązania umowy o pracę. Służy pracodawcom do redukcji zatrudnienia w sytuacjach, gdy jest to konieczne ze względu na przyczyny nieleżące po stronie pracownika. Procedura zwolnień grupowych jest ściśle uregulowana prawem (m.in. w ustawie o zwolnieniach grupowych z  13 marca 2003 roku), tak aby chronić prawa pracowników.

Warunki zastosowania procedury grupowych zwolnień

Dla uruchomienia procedury grupowych zwolnień muszą być spełnione następujące warunki:

1. Pracodawca musi zatrudniać co najmniej 20 osób.
   • wliczani są wszyscy pracownicy, niezależnie od wymiaru etatu, z wyjątkiem pracowników tymczasowych.
2. Wystąpią czynniki niezależne od pracownika, np. bankructwo firmy.
3. Zachowano próg liczby zwalnianych w okresie nieprzekraczającym 30 dni, który wynosi co najmniej:
   • 10 pracowników, gdy firma zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
   • 10% pracowników, gdy firma zatrudnia co najmniej 100, ale mniej niż 300 pracowników,
   • 30 pracowników, gdy firma zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników.

Przyczyny zastosowania grupowego zwolnienia

Wdrożenie procedury grupowego zwolnienia może nastąpić z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, m.in. w wyniku:

• restrukturyzacji firmy,
• likwidacji zakładu pracy,
• zmian technologicznych,
• pogorszenia sytuacji ekonomicznej firmy.

Osoby chronione przed grupowymi zwolnieniami

Istnieje grupa osób, które są objęte szczególną ochroną i nie mogą zostać zwolnione w ramach zwolnień grupowych. Należą do niej:

1. Pracownicy w wieku przedemerytalnym.
2. Kobiety w ciąży.
3. Pracownicy przebywający na urlopie:
   • macierzyńskim,
   • na warunkach urlopu macierzyńskiego,
   • rodzicielskim,
   • ojcowskim.
4. Funkcjonariusze związkowi i społeczni inspektorzy pracy.
5. Pracownicy powołani do odbycia służby.

Pracodawca może wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy lub płacy pracownikom chronionym. Oznacza to zwykle:

• transfer pracownika na inne stanowisko pracy,
• lub obniżenie wynagrodzenie pracownika – wtedy to do końca okresu ochrony będzie mu przysługiwać dodatek wyrównawczy.

Procedura zastosowania grupowych zwolnień

Procedura wdrożenia zwolnień grupowych nakłada na pracodawcę szereg obowiązków i wygląda następująco:

Pracodawca ma obowiązek powiadomić na piśmie o:

• przyczynach planowanego zwolnienia grupowego,
• liczbie zatrudnionych pracowników i grupach zawodowych, do których należą,
• grupach pracowników objętych zamiarem zwolnienia,
• okresie, w ciągu którego nastąpi zwolnienie grupowe,
• kryteriach klasyfikacji pracowników do zwolnienia,
• kolejności zwalniania pracowników,
• propozycjach rozstrzygnięcia spraw pracowniczych związanych ze zwolnieniem, np. świadczeń pieniężnych.

Grupowe zwolnienie – odprawa

Pracodawca ma obowiązek wypłacić odprawy pieniężne pracownikom objętym zwolnieniami grupowymi. Jej wysokość zależy od stażu pracy pracownik. Wynosi odpowiednio:

To minimalna wysokość odprawy określona ustawą. Wewnętrzne przepisy obowiązujące u pracy, np. układ zbiorowy pracy, mogą przewidywać inne kwoty odpraw przy zwolnieniach grupowych. Maksymalna wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.

Okres wypowiedzenia w przypadku grupowych zwolnień

Okres wypowiedzenia w przypadku zwolnień grupowych jest uzależniony od zawiadomienia właściwego Urzędu Pracy (UP) o planowanych zwolnieniach grupowych. Dzięki temu organ może pomóc takim pracownikom szybciej znaleźć pracę.

Pracodawca ma obowiązek na piśmie zawiadomić właściwy Urząd Pracy o przyjętych ustaleniach dotyczących zwolnień grupowych. Informacja ta obejmuje m.in.:

• liczbę zatrudnianych i zwalnianych pracowników,
• przyczyny zwolnienia grupowego,
• okres, w którym ma być przeprowadzone zwolnienie grupowe,
• informację o przeprowadzonej konsultacji z zakładowymi organizacjami związkowymi lub przedstawicielami pracowników.

Wręczenie pracownikowi wypowiedzenia w trybie zwolnień grupowych nie może nastąpić wcześniej niż 30 dni przed złożeniem powyższego zawiadomienia.

Jeśli pracodawca nie ma obowiązku informowania UP, np. gdy dochodzi do zakończenia jego działalności na podstawie prawomocnego orzeczenia Sądu, wręczenie wypowiedzenia następuje:

• w terminie ustalonym w porozumieniu,
• lub wydaniu regulaminu.

Formalne aspekty wręczenia wypowiedzeń dokonanych na podstawie zwolnień grupowych są one identyczne jak te wynikające z Kodeksu pracy. Oznacza to, że jeśli pracodawca nie dotrzyma tych terminów, pracownik może dochodzić z tego tytułu roszczeń przewidzianych w ustawie.

Grupowe zwolnienia a usprawiedliwiona nieobecność pracownika

Ochrona pracownika przebywającego na urlopie lub na L4 przez zwolnieniem grupowym polega na zakazie rozwiązywania z nimi umów o pracę za wypowiedzeniem do momentu upływu terminów umożliwiających rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia.

Wyjątkowo pracodawca może:

1. Rozwiązać umowy o pracę za wypowiedzeniem:
   • gdy urlop trwa co najmniej 3 miesiące,
   • w przypadku innej usprawiedliwionej nieobecności, gdy upłynął okres uprawniający do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia (dla L4 – wyczerpanie 182 dni zasiłku chorobowego i 3 miesięcy świadczenia rehabilitacyjnego).
2. Wypowiedzieć warunki pracy i płacy w dowolnym momencie trwania usprawiedliwionej nieobecności pracownika.

Zasady ponownego zatrudnienia po grupowym zwolnieniu

Osobom zwolnionym w wyniku zwolnień grupowych przysługuje pierwszeństwo zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy. To prawo, a nie gwarancja automatycznego powrotu na samo stanowisko. Pracodawca może zaproponować inne warunki, które pracownik może zaakceptować lub odrzucić.

Warunki pierwszeństwa ponownego zatrudniania przewidują, że:

• pracodawca musi ponownie zatrudniać pracowników w tej samej grupie zawodowej,
• zwolniony pracownik musi zgłosić w ciągu roku od zwolnienia chęć powrotu do pracy u tego pracodawcy,
• nie może minąć więcej niż 15 miesięcy od rozwiązania stosunku pracy w ramach zwolnienia grupowego.

Grupowe zwolnienia – podsumowanie

Grupowe zwolnienia to sformalizowany proces rozwiązania stosunku pracy z przyczyn nieleżących po stronie pracownika. Znajomość procedury i przysługujących praw może pomóc w łagodzeniu negatywnych skutków takiej sytuacji.

Jeśli zainteresował Cię powyższy wpis i chcesz wiedzieć więcej na poruszony w nim temat, zapraszamy do współpracy z nami. Specjaliści z naszego biura rachunkowego w Łodzi są do Twojej dyspozycji, skontaktuj się już dzisiaj i daj sobie pomóc.

FAQ – Pytania i odpowiedzi na temat: Grupowe zwolnienia