Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. to osoba prowadząca działalność spoza sektora rolniczego. W związku z tym podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu i ubezpieczeniom społecznym. Z kolei ZUS, jak i sądy zajmują inne stanowisko. Jak kształtuje się kwestia „prawie” jednoosobowej spółki a ZUS? Wyjaśniamy poniżej.
Spis treści
- „Prawie” jednoosobowa spółka a ZUS – pojęcie wspólnika iluzorycznego
- „Prawie” jednoosobowa spółka a ZUS – zatrudnienie wspólnika jako członka zarządu
- „Prawie” jednoosobowa spółka a ZUS – obowiązki i składki
- Podsumowanie
„Prawie” jednoosobowa spółka a ZUS – pojęcie wspólnika iluzorycznego
W przepisach prawa dotyczących ubezpieczeń społecznych wspólnika w jednoosobowej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością traktuje się jak osobą prowadzącą działalność gospodarczą spoza sektora rolniczego. Oznacza to, że podlega on obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. W przypadku spółek wieloosobowych istnieje jednak sytuacja, w której jeden ze wspólników posiada znaczną przewagę głosów i wykorzystuje ją w taki sposób, że spółkę wieloosobową traktuje się na równi ze spółką jednoosobową. Wówczas drugiego wspólnika uznaje się za tzw. wspólnika iluzorycznego.
Co mówi Kodeks spółek handlowych w temacie „prawie” spółki jednoosobowej a ZUS? Kodeks ten nie uwzględnia pojęcia wspólnika iluzorycznego, ponieważ nawet wspólnik posiadający 1 proc. udziałów w spółce ma określone uprawnienia, co wyklucza możliwość uznania takiej spółki za jednoosobową. Niestety, koncepcja ta wynika z systemu ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z prawem, tylko wspólnika posiadającego 100 proc. udziałów w spółce jednoosobowej można uznać za przedsiębiorcę w kontekście ubezpieczeń społecznych. Jednak ZUS i Sąd Najwyższy, wbrew przepisom, uznają również wspólnika, który nie posiada pełnych 100 proc. udziałów, za wspólnika jednoosobowego.
W praktyce sądowej przyjmuje się, że występowanie wspólnika iluzorycznego zachodzi, gdy jeden ze wspólników w spółce wieloosobowej posiada praktycznie wszystkie korporacyjne i majątkowe uprawnienia, wynikające zarówno z umowy spółki, jak i z praktyki jej funkcjonowania. W takiej sytuacji drugiego wspólnika uważa się za tzw. wspólnika iluzorycznego.
Co więcej, orzecznictwo Sądu Najwyższego nie jest jednolite w kwestii określania, jaki poziom udziałów decyduje o uznaniu za wspólnika jednoosobowego. Odmienne poglądy w tej kwestii powodują pewne nieścisłości prawne.
„Prawie” jednoosobowa spółka a ZUS – zatrudnienie wspólnika jako członka zarządu
Należy podkreślić, że nie można zatrudnić wspólnika jako członka zarządu spółki, gdy udział innego wspólnika jest tylko pozorny (np. jeden wspólnik posiada 125 udziałów, a drugi tylko 1). Pogląd taki został potwierdzony przez orzecznictwo Sądu Najwyższego. Jedno z nich brzmi: „z perspektywy normy prawa ubezpieczeń społecznych, tj. art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, tego rodzaju spółkę należy traktować jak spółkę jednoosobową” (wyrok SN z dnia 3 lipca 2011 r., I UK 8/11).
Wieloosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ma natomiast możliwość zatrudnienia członka zarządu na podstawie umowy o pracę. Jednakże istnieją dwa warunki, które muszą zostać spełnione:
· udział innego wspólnika nie może mieć charakteru pozornego lub iluzorycznego;
· zgodnie z art. 210 § 1 Kodeksu spółek handlowych, w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w przypadku sporu z tym członkiem zarządu, spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany przez uchwałę zgromadzenia wspólników.
„Prawie” jednoosobowa spółka a ZUS – obowiązki i składki
W temacie spółka „prawie” jednoosobowa a ZUS nie można pominąć kwestii składek. Zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą pozarolniczą na terenie Polski podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. W tym kontekście wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, który prowadzi działalność gospodarczą zgodnie z przepisami prawa przedsiębiorców lub innymi przepisami szczególnymi, również podlega tym ubezpieczeniom, zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy.
Warto zauważyć, że przepis ten jednoznacznie określa, że obowiązek ubezpieczeniowy dotyczy jedynie wspólnika, który jest jednocześnie jedynym wspólnikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Oznacza to, że jeśli spółka z o.o. ma więcej niż jednego wspólnika, to taki obowiązek nie występuje. W przeciwieństwie do spółek jawnych, komandytowych lub partnerskich, gdzie wszyscy wspólnicy podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, zgodnie z zapisami ustawy.
Zgodnie z kodeksem spółek handlowych, to umowa spółki określa, czy wspólnik może posiadać tylko jeden udział lub więcej. Liczba udziałów przypisanych poszczególnym wspólnikom zależy wyłącznie od ich woli. Istnieje możliwość, że jeden ze wspólników posiada większościowy pakiet udziałów. Dlatego też, jeśli umowa spółki i informacje z Krajowego Rejestru Sądowego wskazują, że spółka jest wieloosobowa, należy przyjąć, że mamy do czynienia praktycznie z jednym wspólnikiem podlegającym obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym na tej podstawie.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego podkreśla, że sam fakt posiadania udziałów o wartości niższej niż 10% kapitału zakładowego nie powoduje istotnych ograniczeń w prawach wspólnika, które zostały wymienione w prawie spółek handlowych. Nie ma natomiast podstaw do automatycznego zakładania, że w każdym przypadku, gdy w rejestrze przedsiębiorców jest tylko jeden wspólnik (większościowy) spółki z o.o., powinien on być traktowany jak wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. z perspektywy prawa ubezpieczeń społecznych.
Podsumowanie
„Prawie” jednoosobowa spółka a ZUS – to zagadnienie budzi wiele wątpliwości i kontrowersji. Według przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest uważany za osobę prowadzącą działalność gospodarczą spoza sektora rolniczego i podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jednak zarówno ZUS, jak i sądy mają różne stanowiska w tej kwestii, co wprowadza pewne wątpliwości interpretacyjne. Dlatego przy interpretacji prawnych aspektów spółek „prawie” jednoosobowych w kontekście konieczności płacenia składek ZUS, należy wziąć pod uwagę zarówno przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jak i Kodeksu spółek handlowych oraz orzecznictwo Sądu Najwyższego.
W przypadku wątpliwości dotyczących konkretnych sytuacji prawnych związanych z obowiązkami i składkami zawsze warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w tej materii, aby pozbyć się w tym temacie wszelkich wątpliwości.
Zainteresował Cię powyższy temat? Chcesz wiedzieć więcej? Skontaktuj się z nami. Nasi specjaliści są do Twojej dyspozycji.